ارگونومی

ارگونومی:

هنگامی که در جنگ جهانی دوم و برای اولین مرتبه، فناوری و علوم انسانی در یک روش هم آهنگ و به صورت منظم بکار  برده شد ارگونومی در حیطه سازمانی بوجود آمد. فیزیولوژیست ها، روان شناسان، آنترپولوژیست ها،دکتری طب،دانشمندان و  مهندسان کار با همکاری یکدیگر مشکالت ناشی از عملیات پیچیده تجهیزات نظامی را مورد بررسی قرار دادند. نتایج سودمند  ناشی از همکاری بین این گروهها باعث شد تا بعد از جنگ، ارگونومی در صنایع نیز مورد استفاده قرار گیرد. توجه به نگرش عا رشد نموده و در نهایت در سال 9191 منجر به تشکیل اولین انجمن ملی ارگونومی بویژه در اروپا و ایاالت متحده، سری ارگونومی )در سال 9191( در انگلستان شد. همچنین در آن زمان واژه ارگونومی برای آن برگزیده شد.در سال 9199 انجمن  ملی ارگونومی )IEA )تأسیس شد

ارگونومی چیست؟

واژه ارگونومی از کلمات یونانی ergon کار و nomos قانون( گرفته شده است. ) معموال واژه فاکتورهای انسانی برای آن بکار برده می شود.(. ارگونومی به طراحی صحیح دستگاهها، سیستم های فنی و وظایف کمک می کند به طوری که باعث ارتقاء ایمنی سالمتی، آسایش افراد و عملکرد آنها می شود.

در طراحی کار و حالت های زندگی روزمره، تمرکز ارگونومی بر روی انسان می باشد. با در نظر گرفتن قابلیت ها و محدودیت های جسمانی و روانی انسان ها می توان از بوجود آمدن حالت های غیر ایمنی و غیر بهداشتی، یا همچنین از بین بردن آسایش و یا کاهش کارایی افراد در محیط های کاری و یا در زندگی روزمره جلوگیری کرد. در ارگونومی تعداد زیادی از عوامل دارای نقش محدودی می باشند. این عوامل شامل وضعیت حرکات بدن )نشستن، ایستادن، کشیدن و هل دادن(، عوامل محیطی )سر و صدا، ارتعاش، روشنایی، شرایط جوی، مواد شیمیایی(، اطالعات و عملیات )اطالعات بدست آمده از طریق حس دیداری یا سایر حواس، کنترل ها، ارتباط بن نشانگرها و کنترل ها( و همچنین سازمان کار )کار مناسب، مشاغل جذاب( می باشند. این عوامل تا حد زیادی تعیین کننده وضعیت ایمنی، بهداشت، آسایش و کارایی در محیط های کار و زندگی روزمره افراد هستند. ارگونومی دانش مورد نیاز را از حیطه های گوناگون علوم انسانی شامل آنتروپومتری، فیزیولوژی، مهندسی مکانیک، طراحی صنعتی، فناوری اطالعات و مدیریت صنعتی استخراج و در نهایت، دانش مورد نیاز را از این حیطه ها جمع آوری و انتخاب می کند. در بکارگیری دانش ارگونومی از روش ها و تکنیک های خاصی استفاده می شود. ارگونومی تنها مجموعه ای از اطالعات نیست، بلکه بطورشاخص تر روش ارزیابی و نظارت بر فرایند طراحی را فراهم می آورد. دیدگاه ارگونومی را می توان بدین صورت مشخص کرد: "شروع از فرد استفاده کننده" یا طراحی متمرکز بر استفاده کننده، این نقطه نظر ما را به سمت تعریف نهایی ارگونومی سوق می دهد: ارگونومی پایه و اساس علمی نگرش متمرکز بر استفاده کننده، در طراحی است.

اهمیت اجتماعی ارگونومی:

ارگونومی در حل تعداد بسیار زیادی از مشکالت اجتماعی مرتبط با ایمنی، سالمتی، راحتی و کارایی افراد دارای نقش محوری می باشد. بسیاری از وضعیت بدن و حرکات آن در طی انجام کار و در زندگی روزمره ممکن است برای سالمتی افراد خطرناک باشند. بیماری های اسکلتی و عضالنی )بویژه کمردرد( و بیماری های روانشناختی )برای مثال، ناشی از تنش( در کشورهای غربی درصد قابل توجهی از غیبت های ناشی از بیماریها و ناتوانی های شغلی را به خود اختصاص می دهند. شرایط نا مناسب موجود در محیط های کاری مرتبط با این عوارض به طراحی غلط تجهیزات، سیستم های فنی و وظایف نسبت داده می شود. حال در این شرایط، ارگونومی می تواند با اصالح و بهینه سازی محیط های کاری و تجهیزات به این کاهش مشکالت کمک کند. به طور کلی ارگونومی قادر به پیشگیری از ایجاد عوارض و بسیاری معانی ناشی از کار بوده و همچنین به میزان قابل مالحظه ای قادر به بهینه سازی شرایط کاری و اصالح روش های انجام کار می باشد

برخی از کاربردهای ارگونومی:

•  طراحی ایستگاههای کاری، تعرف حدود دسترسی
• روشهای حمل دستی بار، تحلیل وضعیت اعضاء بدن در حمل دستی بار، آنالیز بیوماتیک و فیزیولوژیک حمل دستی بار تدوین استانداردهای حمل دستی بار با هدف حفاظت نیروی انسانی از آسیب های بدنی
• بررسی تأثیر عوامل محیطی مانند حرارت، رطوبت، سر و صدا، روشنایی و ارتعاش بر عملکرد نیروی انسانی
• طراحی صندلی، صندلی کار، صندلی اداری، صندلی خودرو و.
• طراحی ایستگاه کامپیوتری، طراحی صفحه کلید، ارتفاع مرکز صفحه نمایش تا زمین، زاویه صفحه نمایش و.
• طراحی ابزار، اصول طراحی ابزار، بررسی انحراف مچ دست، بررسی نیروها و ارتعاشات وارد به بدن ناشی از عملکرد ابزار
• سیستم های انسانی و ماشین- نمایشگرها، تناسب بین حروف در نمایشگرها، وسایل کنترل کننده، طراحی کلیدها، طراحی اهرم های دستی، کلیدهای گردان، فرمان ها، پدال ها و.
• جایگاه ارگونومی در توانبخشی

عوارض ناشی از حمل دستی بار:

در حدود ربع قرن است که پژوهشهای مختلفی بر روی حمل و نقل دستی صورت گرفته و تا به امروز ادامه داشته است. این تحقیقات نشان داده است که جهت تعیین حدود مجاز و قابل قبول وزن بارها می بایستی به عوامل مختلفی بخصوص شرایط ایستگاههای کاری متفاوت توجه نمود. علت تعیین حدود مجاز نیز بیماریها و آسیب های شدیدی است که در کارهای استاتیک و سنگین مانند بلند کردن، جابجا کردن و هل دادن اشیاء به کارگران وارد شده و هزینه های زیادی را در صنعت و اجتماع داشته است. این دو نوع کارها باعث ضایعات پشتی دردناکی بوده که سبب محدودیت حرکت انسان شده و در دنیای امروز علت اصلی یسه ای در سنین 02 تا 92 سالگی شایعتر بوده و بخصوص در کارگران بسیاری از ناتوانایی ها می بطور مقا باشند. معموال افرادی که فعالیت فزیکی بیشتری دارند نسبت مشاغل نظیر کشاورزی، بارزن، پرستاری و غیره بسیار شایع می باشند. معموال به افرادی که در وضعیت نشسته کار می کنند بیشتر در معرض این عوارض قرار دارند. مشکل اصلی در بین این افراد تنها فشار روی عضالت پشت نیست بلکه فشارهایی است که بر روی دیسک های بین مهره ای اعمال می گردد.

حوادث مربوط به پشت بخصوص در قسمت های تحتانی به میزان زیادی رو به افزایش است و توجه .... را به خود معطوف داشته، در این باره متخصصان آمریکایی در سال 9199 تعداد افرادی که از آسیب های کمری شکایت داشته 92 میلیون نفر برآورد و میزان افزایش ساالنه این تعداد 9 میلیون در سال تعیین نموده اند. در این سال حدود 5 میلیون نفر به علت آسیب های کمری از کار افتاده شده و 0 میلیون نفر نتوانستندبه کار خود ادامه دهند.

چند سال قبل آمار جالبی توسط انستیتوی ملی ایمنی و بهداشت در آمریکا چاپ و در آن اذعان شده بود که 92 درصد مردم در اثر ناراحتی های ستون مهره ای زودتر از موعد از کار بازنشسته می شوند. بنا بر گزارش بدست آمده در کشور آمریکا 9/9 از حوادث ناشی از کار و در بعضی از گزارشات 9/0 منجر به با 0/3 از این موارد به علت حمل بار غلط و 02درصد آن به علت هل دادن و کشیدن غیر بازنشستگی پیش از موعد شد و تقری صحیح رخ داده است. تحلیل گزارشاتی که توسط تیم بازرسی تشکیل شده بود نشان می دهد که در سالهای 9195-9192 بلند کردن و حمل بار 05-39 درصد از ضایعات گزارش شده در حوادث شغلی را تشکیل می دهد. در گزارش دیگری از کشور انگلیس نشان می دهد که 99درصد از حوادث منجر به بازنشستگی پیش از موعد، مربوط به کمر بوده که 99 درصد آن در اثر فعالیت های مربوط به بلند کردن و حمل بار بوده است. در آلمان %02 غیبت های کاری مربوط به ناراحتیهای دیسک و 52 درصد بازنشستگیهای پیش از موعد نیز به این مورد برمی گردد. بر اساس مطالعات دیگری 91-05 درصد تمام ادعا نامه های بیمه کارگری مربوط به کمر درد می باشد.

چند سال قبل آمار جالبی توسط انستیتوی ملی ایمنی و بهداشت در آمریکا چاپ و در آن اذعان شده بود که 92 درصد مردم در اثر ناراحتی های ستون مهره ای زودتر از موعد از کار بازنشسته می شوند. بنا بر گزارش بدست آمده در کشور آمریکا 9/9 از حوادث ناشی از کار و در بعضی از گزارشات 9/0 منجر به با 0/3 از این موارد به علت حمل بار غلط و 02درصد آن به علت هل دادن و کشیدن غیر بازنشستگی پیش از موعد شد و تقری صحیح رخ داده است. تحلیل گزارشاتی که توسط تیم بازرسی تشکیل شده بود نشان می دهد که در سالهای 9195-9192 بلند کردن و حمل بار 05-39 درصد از ضایعات گزارش شده در حوادث شغلی را تشکیل می دهد. در گزارش دیگری از کشور انگلیس نشان می دهد که 99درصد از حوادث منجر به بازنشستگی پیش از موعد، مربوط به کمر بوده که 99 درصد آن در اثر فعالیت های مربوط به بلند کردن و حمل بار بوده است. در آلمان %02 غیبت های کاری مربوط به ناراحتیهای دیسک و 52 درصد بازنشستگیهای پیش از موعد نیز به این مورد برمی گردد. بر اساس مطالعات دیگری 91-05 درصد تمام ادعا نامه های بیمه کارگری مربوط به کمر درد می باشد.